تأثير هشت هفته تمرين عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل مچ پای بازيكنان مرد فوتبال

WWW.RSR.BASU.AC.IR نشریه پژوهش در توانبخشی ورزشی دوره 3 شماره 6 پاییز و زمستان 9314 85-41 تأثير هشت هفته تمرين عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل مچ پای بازيكنان مرد فوتبال محمد فرامرزی نادر رهنما 2 حسين صادقي ده چشمه 3 مسلم صادقي ده چشمه 1 4 1. دانشجوی کارشناسی ارشد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشگاه آزاد خوراسگان اصفهان 2. استاد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان )خوراسگان( اصفهان ایران 3. دانشجوی کارشناسی ارشد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشگاه شهرکرد 4. دانشیار گروه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه شهرکرد دریافت 71 دی 7131 پذیرش 71 خرداد 7131 واژگان کلیدی حس عمقی تمرینات عصبی عضلانی مچ پا چکیده زمینه و هدف: تقویت عوامل مؤثر درحفظ تعادل و از جمله حس عمقی میتواند بهعنوان یک راهبرد اساسی در درمان مشکلات تعادلی و آسیبهای ورزشکاران باشد. هدف از این تحقیق تعیین تأثیر هشت هفته تمرین عصبی عضلانی بر حس عمقی مفصل مچ پای بازیکنان مرد فوتبال بود. روش بررسی: تعداد 03 نفر از فوتبالیستهای حرفهای مرد از لیگهای مختلف کشوری که بهطور داوطلبانه در این تحقیق شرکت نمودند بهطور تصادفی به دو گروه 51 نفره تجربی )سن 64/64±6/46 سال قد 549/95±0/89 سانتیمتر وزن 46/61±8/ کیلوگرم( و کنترل )سن 61/33±0/16 سال قد 541/50±6/ سانتیمتر وزن 48/43±1/63 کیلوگرم( تقسیم شدند. میزان خطا در بازسازی زوایای مفصلی مچ پا در حرکتهای اینورشن و اورشن 51 درجه آزمودنیهای هر دو گروه در پیشآزمون و پسآزمون با استفاده از دستگاه گونیامتر حس عمقی مفصل مچ پا توسط محقق اندازهگیری شد. گروه تجربی تمرینات عصبی عضلانی )تمرینات چند مرحلهای حس عمقی در شش ایستگاه( را در مدت 61 دقیقه و طی هشت هفته و هر هفته 0 جلسه انجام دادند و گروه کنترل فعالیتهای روزانه را انجام دادند. یافتهها: جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آماری تی وابسته و تی مستقل در سطح معناداری 3/31 p استفاده شد. نتایج تحقیق تفاوت معنیداری را در حس عمقی در حرکتهای اینورژن و اورژن ) 51 درجه( مردان فوتبالیست نشان داد )3/31 p(. نتیجهگیری: با توجه به یافتههای این تحقیق میتوان چنین جمعبندی نمود که بهطورکلی تمرینات عصبی عضلانی میتواند حس عمقی را در مردان فوتبالیست بهبود بخشد و میتوان در کنار برنامههای تمرینی دیگر از آن استفاده کرد. اطلاعات نویسنده مسئول. تلفن: 385068605 * rahnamanader@yahoo.com پست الکترونیکی:

13 تأثیر هشت هفته تمرین عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل... مقدمه امروزه با افزایش روز افزون شرکت افراد در ورزشهای رقابتی و تفریحی میزان بروز آسیبهای مفصلی به ویژه مفصل مچ پا و زانو افزایش چشمگیری داشته است و در نتیجه باشگاههای ورزشی و بازیکنان متحمل خسارات اقتصادی روحی و روانی بسیار زیادی شدهاند همکاران 6333 (. فوتبال در )لوئیس و زمره ورزشهای پر برخورد طبقهبندی میشود پربرخورد بودن ورزش فوتبال به همراه افزایش روز افزون جمعیت مشتاق به این ورزش احتمال 5 بروز آسیب را نیز افزایش میدهد. بهطوریکه دراور و فولر )6336( فوتبال را با بیش از 453 آسیب در هر صد هزار ساعت فعالیت پر بهعنوان آسیبترین حرفه در کشور انگلستان معرفی کردند اما حس عمقی نقش برجستهای در انجام بهینه مهارتهای ورزشی و پیشگیری از بروز آسیبهای ورزشی دارد داده نشان برنامههایی پیشرفت عمقی درگیر تعادل ضعف ایجاد باید کند. است که حرکات که شامل از تمریناتی تحقیقات باعث درگیر تعادل متغیرهای بازگرداندن آسیبهای مهم ورزشکاران )هریسومالیس حس عمقی تعلیم حس قابل 6339(. مطالعات عمقی عملکردی میگردد. برای بالینی ورزشکاران شدن ورزشی استفاده نشان که کرد دادهاند سیستم بهعنوان آسیب به پزشکان یکی حساب دیده که که حس از تعلیم این باشد تعلیم تمرینات عمقی است سیستم و باعث حس را بهبود میشود مهمترین عوامل میآید. تیمهای ورزشی به میادین یکی ورزشی از برای در نظر میگیرند ارزیابی میزان تعادل و کنترل پاسچر و حس عمقی آنان میباشد )بلکبورن و همکاران 6333 6353(. حس عمقی مفصل مچ پا بهترین نشانه جعفرنژاد بهعنوان اطلاعات آوران ناشی از گیرندههای عمقی در کپسول ولیگامان و دوک عضلانی است که منجر به ثبات مفصل کنترل پوسچر و کنترل حرکت میشود. حس عمقی تنوع ویژهای به روش حسی است و شامل حسهایی از مفصل )حس تشخیص حرکت( حرکت و موقعیت مفصل )حس وضعیت مفصل( است. حس وضعیت مفصل مربوط به دقت موقعیت مفصل وتوانایی افراد برای دوباره ایجاد کردن یک زاویه از پیش تعیین شده است.)6356 )دانشجو و همکاران رهنما و همکاران )6336( گزارش کردند که آسیبهای اندام تحتانی )بیثباتی مفصل مچ پا کمبود حس عمقی در مفاصل بهویژه مچ پا و...( نه تنها سلامت بازیکنان را تهدید میکند بلکه سالیانه میلیونها یورو از منابع مالی کشورها را هدر میدهد. به دلیل شیوع بالای آسیبها هزینههای زیادی برای بازگرداندن سلامتی بازیکنان آسیب دیده بر تیمها تحمیل میشود. همچنین در بعضی از آسیبها بازیکنان آسیبدیده ممکن است برای بهبودی مجبور به استراحتهای بیش از یک ماه شود که این زمان از دست رفته در فوتبال امروز از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. از این رو محققان بسیاری به بررسی تأثیر برنامههای پیشگیرانه از آسیب پرداختهاند. بنابراین هرگونه ضعف و اختلال در حس عمقی خطر بروز آسیبهای ورزشکاران را به صورت قابل توجهی افزایش میدهد )ریمن )6334( 6 و لفارت 6336 ( برای مثال زازولاک و همکاران بیان کردند زنان ورزشکاری که با کاهش حس عمقی در مفاصل تنه و اندام تحتانی مواجهاند بیش از ورزشکاران در معرض بروز آسیب قرار دارند. سایر از این رو محققان بسیاری به بررسی تأثیر برنامههای عصبی عضلانی تای چی 55+ تعادلی و غیره بر حس عمقی مفصل مچ پا و برنامههای پیشگیرانه از آسیب پرداختهاند. محمدی )6334( نیز با تأثیر روش تمرینات حس عمقی در کاهش وقوع مجدد اسپرین اینورژن مچ پا در فوتبالیستهای مرد دریافت که تمرینات حس عمقی میزان اسپرین مچ پا را در فوتبالیستهای مبتلا به اسپرین )6353( 0 با تأثیر مچ پا کاهش میدهد. اریک و همکاران برنامه چند مرحلهای حس عمقی در بسکتبالیستها به این نتیجه رسیدند که این تمرینات باعث کاهش آسیب و افزایش حس عمقی مفصل مچ پا میشود. همکاران شهرجردی و )5083( با بررسی تأثیر تمرینات حس عمقی بر حس تشخیص موقعیت مفصل ورزشکاران به این نتیجه رسیدند که این تمرینات باعث افزایش دقت موقعیت مفصل و افزایش حس عمقی مفاصل میشود. صادقی و همکاران )5080( و شیرازی و همکاران )5083( سولیگارد و )6339( 6 و زارعی و همکاران )5085( به ترتیب همکاران با تأثیر برنامههای عصبی عضلانی تعادلی 55+ بر روی حس عمقی افراد سالمند دانشجویان و فوتبالیستها به این 2. Zazulak 3. Eric et al 4. Soligard et al 1. Drawer and Fuller

15 پژوهش در توانبخشي ورزشي دوره 1 شماره 6 پاییز و زمستان 7131 نتیجه رسیدند که این تمرینات باعث کاهش خطای مطلق و افزایش حس عمقی مفاصل میشوند. همانگونه که مطالعات فوتبال نسبت به پیشین بقیه ورزشکاران نشان داده بازیکنان بیشتر در معرض آسیبهای اندام تحتانی بهخصوص پیچخوردگی مچ پا و کاهش حس عمقی مفصل مچ پا قرار میگیرند از طرفی بازیکنان فوتبال برای رسیدن به عملکرد مطلوب به سطح بالایی از هماهنگی کنترل پوسچر قدرت و انعطافپذیری نیاز دارند )اوکونور و همکاران 6330(. لذا ما درصدد برآمدیم که تأثیر برنامههای چند مرحلهای حس عمقی که شامل تمرینات عصبی عضلانی می باشد را بر حس عمقی مفصل مچ پای مردان فوتبالیست سنجیده و به این سؤال پاسخ دهیم که آیا این تمرینات باعث افزایش حس عمقی مفصل مچ پای مردان فوتبالیست میشوند یا نه لذا هدف از تحقیق حاضر تأثیر هشت هفته تمرینات عصبی عضلانی بر حس عمقی مفصل مچ پای مردان فوتبالیست میباشد. مواد وروش این تحقیق از نوع نیمه تجربی بوده و در قالب طرح تحقیق 6 گروهی به صورت پیشآزمون و پسآزمون اجرا شد. در این تحقیق از بین 93 نفر جامعه آماری فوتبالیست در لیگهای مختلف کشور )دسته دو دسته یک و لیگ استان چهارمحال و بختیاری( تعداد 03 نفر فوتبالیست مرد )با دامنه سنی 59 تا 06 ( بهصورت هدفمند بهعنوان آزمودنیهای این تحقیق مشارکت کردند )نمودار 5(. آزمودنیها پس از کامل کردن فرم رضایتنامهی شرکت در پژوهش و با توجه به معیارهای ورود و خروج )دامنه سنی 59 تا 06 استفاده نکردن از بریس نداشتن تجربه قبلی در تمرینات عصبی عضلانی بهخصوص تمرینات چند مرحلهای حس عمقی داشتن حداقل یک سال بازی کردن به صورت حرفهای( به دو گروه 51 نفر تجربی و 51 نفر کنترل تقسیم شدند. افراد دارای قابلیت ارزیابی= 93 03 نفر. خروج= 9 نفر در معیار ورود حضور نداشتند. 51 نفر تجربه تمرینی و تجربه استفاده از بریس را داشتند. 4 نفر برنامه کاری ناسازگار و دلایل دیگر تصادفی= 13 نفر کنترل= 61 تمرینات عصبی عضلانی =61 عقب کشیدن حضور نداشتن در پس آزمون و مشکل= 1 دلایل ناشناخته و عدم حضور در پست تست= 6 عقب کشیدن بیماری و مشکل= 4 دلایل ناشناخته و عدم حضور در پست تست= 6 51 نفر ارزیابی در هشت هفته 51 نفر ارزیابی در هشت هفته نمودار 7 : نمودار ارزیابي واجد شرایط بودن معیارهای خروج و ورود تجزیه و تحلیل

16 تأثیر هشت هفته تمرین عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل... پروتکل تمرین: قبل از آغاز برنامه تمرینی از مربیان تیمها دعوت گردید تا برای آشنایی با برنامه تمرینی در یک جلسه توجیهی شرکت نمایند. جهت آشنایی بازیکنان و کادر مربیگری تیم با نحوه انجام تک تک تمرینات آموزش مورد نظر داده شد. اساس تمرینات استفادهشده در پروتکل تمرینات اختصاصی ثباتدهنده مفصل مچ پا بازآموزی حس عمقی مفصل مچ پا تعادل در مفصل مچ پا و متعاقب آن تعادل برای کل بدن در نظر گرفته شد. تمرینات در شش ایستگاه که در هر ایستگاه حرکت 6 بار انجام میگرفت اجرا شد. بین هر بار حرکت 03 ثانیه استراحت و بین هر ایستگاه 5 دقیقه استراحت اختصاص داده شد. زمان هر ایستگاه حداکثر 6 دقیقه بود که با توجه به ماهیت تمرین در هر ایستگاه به کمتر از 6 دقیقه هم میرسید. شدت و سختی تمرین در طول هشت هفته تمرین دو بار توسط تغییرات جزیی که در هر ایستگاه قرار داده شده بود افزایش مییافت. تمرینات به مدت هشت هفته هفتهای 0 جلسه و در هر جلسه حدود 13 الی 43 دقیقه اجرا شدو 53 دقیقه اول و پایانی هر جلسه به گرمکردن و سردکردن اختصاص داده شد )جدول 5 ( )الیس و همکاران 6353(. اندازهگیری حس عمقي مفصل مچ پا برای اندازهگیری با این وسیله آزمودنیها در حالت نشسته طوری روی صندلی قرار میگیرند که زانوی آنها در زاویه 43 درجه فلکشن باشد. آزمودنیها کفش یا هر پوشش دیگری را از پای خود بیرون میآورند و پای خود رادر حالیکه مچ پا در 63 درجه پلانتار فلکشن باشد بر روی گونیامتر قرار میدهند. برای اندازهگیری زاویههای مذکور از گونیامتر ساده استفاده شد. آزمودنیها بهگونهای پای خود را روی سطح گونیامتر قرار دادند که شاخص تعیین شده برای پاشنه در مرکز آن قرار گرفت و همچنین انگشت دوم پا نیز روی شاخص مرکزی گونیامتر قرار گرفت )شکل 5(. در این تحقیق برای اندازهگیری حس وضعیت مفصل از روش 5 استفاده شد. پا به بازسازی وضعیت قبلی به صورت فعال صورت تصادفی توسط آزمونگر به یکی از زاویههای هدف 51 درجه در اینورزن و اورزن مچ پا هدایت شد و در موقعیت زاویه هدف به مدت 1 ثانیه نگه داشته شد و سپس به زاویه صفر درجه برگردانده شد )شکل 0(. سپس چشم آزمودنی با چشمبند بسته شد تا از بازخورد بینایی جلوگیری شود و در نهایت از او خواسته شد تا زاویه هدف را با چشمان بسته به صورت فعال تکرار کند )شکل 6 (. این کار برای هر دو پا در هر زاویه سه بار به صورت متوالی انجام شد و اختلاف بین زاویه هدف و زاویه بازسازی شده بدون در نظر گرفتن علامت± بهعنوان حس وضعیت مفصل مچ پا در نظر گرفته شد )رجبی و کریمی 5085(. این دستگاه که در سال 5085 توسط رجبی و کریمی در ایران ساخته شده است دارای ضریب همبستگی درون آزمونگر برابر با 3/84 و ضریب همبستگی برون آزمونگر برابر با 3/94 میباشد همچنین نتایج آزمون پایایی ثبات زمانی دستگاه نشان داد ضریب همبستگی خوبی )3/96( بین اندازهگیری در فاصله زمانی متناوب وجود دارد )رجبی و کریمی 5085(. شکل 1: نحوه اندازهگیری و هدایت به سمت زاویه هدف شکل 2 : نحوه تکرار زاویه هدف به صورت فعال شکل 7 : نحوه نشستن و قرارگیری پا روی گونیامتر 7 1. Reproduction of active position sense

10 پژوهش در توانبخشي ورزشي دوره 1 شماره 6 پاییز و زمستان 7131 تمرین 4 تمرین 6 جدول 7 : تمرینات و تغییرات برنامه تمریني حس عمقي )عصبي عضلاني( به یاد داشته باشید که این تنها توصیف اندکي از برنامه تمریني بوده است. تمرین 1 تمرین 6 تمرین 0 تمرین 5 راه رفتن به جلو و عقب برروی تخته تعادل. پای دیگر در حال نوسان و نزدیک به زمین باشد. ایستادن بر روی یک پا روی تشک یا چمن و پای مقابل خم شده بدن را بالا و پایین بیاورید. بار را بر روی پا بهویژه پای تحمل وزن توزیع کنید پرش روی یک پا با هر دو پا و پرش با دو پا به سمت بالا و پایین. کنترل فرود برای گیرد. ثانیه صورت 6 راه رفتن به بالا و پایین بر روی سطح شیبدار و دریبل توپ و ضربه زدن)بسکتبال یا فوتبال(. حفظ تعادل بر روی یک پا و بالا بردن پای دیگر در مقابل باند الاستیکی حفظ تعادل بر روی یک پا در تخته اینورزن و اورژن تغییر 5: تغییر 5: تغییر 5: تغییر 5: تغییر 5: تغییر 5: راه رفتن سریعتر یار کمکی مقابل بازیکن تمامی حرکتهای بالا علاوه بر تمرین بالایی با چشمان بسته انجام مانند بالا با یار کمکی از قبل بر روی قرار میگیرد و توپ را با یار کمکی صورت پیچیدن باند ارتجاعی شود. قرار بگیرید و توپ را تخته تعادل. راه بازیکن پرتاب به سمت گیرد. نیرو را تماس به دور زانوها و راه با سر و دست کنترل بازگشت: به آرامی می کند. بازیکن توپ را دست در طول تمرین رفتن به جلو و عقب و و به سمت یار کمکی با اجرای شبیه به زیر پا قرار می دهد و به توزیع کنید. کنترل راه رفتن بر لبه پرتاب کنید. بالا عقب و جلو میبرد )1 فرود و ایستاده برای خارجی و داخلی پا. ثانیه( و سپس توپ را 6 ثانیه طول بکشد. تمرکز در مرحله برای یار کمکی ارسال عرضی )از پهلو رفتن( می کند )با کف پا(. ایستتادن بتر روی قرار دادن توپ تنیس مانند قبل اما بر روی حرکت بر روی سطح حفظ تعادل بر روی پای دیگر بالا آورده تخته تعادل. پتای یا یک رول بر قسمت تشک نرم شیبدار همراه با یار یک پا و حرکت شود در حالیکه پای دیگر توپ فوتبتال پشتی پای تکیه گاه. کمکی و بازیکن بر کردن به جانب در تکیه اینورزن و اورزن را کتتته بتتتر روی روی پنجه قرار گیرد مقابل مقاومت باند را انجام می دهد. زمین قترار دارد را و راه برود و توپ را به الاستیکی. پای جانبی حرکت متیدهتد یار مقابل پاس دهد. به اینورزن و اورژن و بتر پتای حمایتت پلانتار و دورسی کننتتتده تمرکتتتز فلکشن رود. شود. پیشآزمون و پسآزمون گروه کنترل و گروه تمرین نرمال میباشند. از روشهای آمار توصیفی جهت مرتب کردن و توصیف دادهها همچنین با توجه به نرمال بودن دادهها برای برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS نسخه 65 استفاده شد. از آزمون شاپیرو ویلک برای بررسی توزیع نرمال طبیعی دادهها استفاده شد که نشان داد دادههای

16 تأثیر هشت هفته تمرین عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل... نتایج و یافتهها ویژگیهای فردی آزمودنیهای دو گروه کنترل و تجربی در جدول 5 ارائه شده است. نتیجه حاصل از آزمون t مستقل اختلاف معنیداری را نشان نداد که این امر بیانگر همگن بودن آزمودنیها بود. تعیین اختلاف بین پیشآزمون و پسآزمون هر یک از گروهها از آزمون آماری t زوجی و برای مقایسه دو گروه از آزمون t مستقل در سطح معنیداری 3/31 α استفاده شد. جدول 2 : آمار توصیفي ویژگيهای فردی دو گروه و نتایج مقایسه آنها بهوسیله t مستقل p df T SD M متغیر گروه 3/009 3/846 6/46 0/16 64/64 61/33 سن تجربی کنترل 3/639 5/683 0/89 6/49 549/95 541/50 قد تجربی کنترل 3/003 3/886 4/ 1/63 46/61 48/43 وزن تجربی کنترل آزمون تی وابسته نشان داد که اختلاف معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون گروه کنترل و پیشآزمون و پسآزمون گروه تجربی در حرکتهای اینورزن 51 درجه جدول 0 نمودار 5 و اورژن 51 درجه جدول 6 نمودار 6 وجود دارد. همچنین مقایسه آزمودنیهای دو گروه تجربی و کنترل در پیشآزمون و پسآزمون حرکتهای اینورزن 51 درجه و اورژن 51 درجه نشان داد که بین دو گروه تجربی و کنترل در پیشآزمونهای هر دو حرکت اختلاف معنیداری وجود ندارد اما در پسآزمون گروه تجربی عملکرد بهتری نسبت به گروه کنترل داشت )جدول 0 و 6(. جدول 1 : نتایج آزمون تي وابسته و مستقل در حرکت اینورژن 71 درجه sig df T نوع حرکت میانگین±انحراف معیارتجربی میانگین±انحراف معیارکنترل 3 /495 3 /336* 3 /654-0/ 591 6 /81± 3 / 60 6 /40± 3 / 66 0 /33± 3 / 09 6 /36± 3 / 14 پیش آزمون پس آزمون اینورزن 51 T =وابسته 6/60 P=3/335 T =وابسته 9/50 P=3/333 * معنیداری در سطح 3/31 p جدول 1 : نتایج آزمون تي وابسته و مستقل در حرکت اورزن 71 درجه sig df T نوع حرکت میانگین±انحراف معیارتجربی میانگین±انحراف معیارکنترل 3 /683 3 /333* -5/ 349-4/ 443 0 /54± 3 / 68 6 /94± 3 / 06 0 /31± 3 / 64 6 /63± 3 / 58 پیشآزمون پسآزمون اینورزن 51 T =وابسته 0/49 P=3/336 T =وابسته 50/88 P=3/333 * معنی داری در سطح 3/31 p

خطای حس عمقی )درجه( خطای حس عمقی )درجه( 11 پژوهش در توانبخشي ورزشي دوره 1 شماره 6 پاییز و زمستان 7131 0.1 0.3 0/31 0/54 6/94 6.1 6/6 6.3 5.1 5.3 پیش آزمون پس آزمون 3.1 3.3 کنترل تجربی نمودار 7: مقایسه پیش آزمون و پس آزمون اورژن 71 درجه در هر دو گروه 0.1 0.3 6.1 6.3 5.1 0 6/81 6/36 6/40 پیش آزمون پس آزمون 5.3 3.1 3.3 کنترل تجربی نمودار 2: مقایسه پیش آزمون و پس آزمون اینورژن 71 درجه در هر دو گروه بحث و نتیجهگیری نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین خطای مطلق بازسازی زاویه 51 درجه اینورژن و اورژن مفصل مچ پا در پسآزمون گروه تجربی نسبت به پیشآزمون کاهش چشمگیری داشته است که این کاهش باعث بروز اختلاف معنیداری بین نتایج گروه تجربی و کنترل شده است در صورتی که میانگین خطای مطلق بازسازی زاویه 51 درجه اینورژن و اورژن مفصل مچ پا در پسآزمون گروه کنترل نسبت به پیشآزمون گروه کنترل کاهش داشته است که این کاهش در معنیداری تأثیری نداشته است و نتایج این مطالعه نشان دادکه انجام تمرینات چند مرحلهای حس عمقی سبب کاهش خطای مطلق حس عمقی در بازسازی زاویه در مفصل مچ پای مردان فوتبالیست میشود که این امر خود میتواند نشان دهندهی بهبود حس عمقی در مفصل مچ پای مردان فوتبالیست شود. دلیل اینکه میانگین خطای مطلق در بازسازی زاویه مفصل مچ پا در پس آزمون گروه کنترل نسبت به پیش آزمون کاهش پیدا کرد و اختلاف معنیداری داشت میتواند به این علت باشد که اگر چه فوتبالیستهای گروه کنترل در تمرینات حس عمقی شرکت داشتند لیکن در تمرینات تیمهایشان در فصل مسابقه تحت نظارت مربی تمرین میکردند.

14 تأثیر هشت هفته تمرین عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل... نتایج این مطالعه با نتایج تحقیق محمدی )6334( که تحت عنوان تأثیر روش تمرینات حس عمقی در کاهش وقوع مجدد اسپرین اینورژن مچ پا در فوتبالیستهای مرد بود و دریافت که تمرینات حس عمقی میزان وقوع مجدد آسیب اسپرین مچ پا را در فوتبالیستهای مبتلا به اسپرین قبلی مچ پا کاهش میدهد و مطالعهی 5 و همکاران اریک )6353( عمقی که تحت عنوان در بسکتبالیستها تأثیر برنامه چند مرحلهای حس بود و به این نتیجه رسیدند که این تمرینات باعث کاهش آسیب و افزایش حس عمقی مفصل مچ پا میشود 6 و همکاران جیوفستیدو همخوانی دارد. 0 )6356( مگ هوگ 6 )6334( ورهاگن و همکاران )6331( در تحقیقات و همکاران اثربخشی تمرینات تعادلی و حس عمقی بر کاهش آسیبهای مچ پا نشان داده شده است. این محققان بیان کردند پس از برنامههای حس عمقی به ویژه استفاده از وبل بورد میزان آسیبهای مچ پا کاهش مییابد. مگ هوک و همکاران )6334( نیز به بررسی تأثیر انجام تمرینات تعادلی روی فوم بر بروز آسیبهای مچ پای بازیکنان فوتبال دبیرستانی پرداختند و نتایج اثربخشی 1 و همکاران )5888( نشان دادهاند را گزارش نمودند. ریمن که اجرای تمرینات ایستادن روی یک پا در سطوح پایدار نمیتواند به بهبود حس عمقی و کنترل عصبی عضلانی مفصل مچ پا کمک نماید. همچنین یافتههای این تحقیق با 4 و نتایج رابرت همکاران )6330( مغایرت دارد زیرا در مطالعه آنان تمرین یک جلسهای با استفاده از دوچرخه بر روی 66 نفر سالم دقت درک حس عمقی زانو را کاهش داد که احتمالا علت تفاوت این موضوع با نتایج مطالعه حاضر ایجاد خستگی و اثر خستگی در مطالعه آنان بوده است. 4 دلهنت )6334( اظهار داشت که بیشتر گیرندههای مفصلی مچ پا که به حس عمقی کمک مینمایند. فقط در انتهای دامنههای حرکتی این مفصل فعال میشوند و معمولا تمرینات پویاتری برای تحریک و تخلیه الکتریکی این گیرندهها مورد نیاز میباشد. همچنین تمرینات ایستا نمیتواند واکنشهای حساس و دقیقی که برای کنترل سیستم پوسچرال مورد نیاز است را به چالش بکشد بر همین اساس پروتکل استفاده شده در این تحقیق تمرینات چند مرحلهای حس عمقی بوده که شامل تمرینات ایستا و پویا میباشد و همین امر باعث اختلاف معنیدار و کاهش میانگین خطای مطلق در تحقیق شده است. در تبیین یافتههای تحقیق باید گفت چندین گیرنده در دریافت اطلاعات مربوط به حس عمقی و حس وضعیت دخیل هستند که شامل گیرندههای مفصلی عضلانی تاندونی و پوستی میباشد. محققین در اکثر تحقیقات دوکهای عضلانی را منبع اولیه دریافت اطلاعات حس عمقی میدانند )ریمن 6336(. در صورتیکه دریافت پیامها از دوکهای عضلانی کاهش یابد بیشتر پیامهای دریافتی از گیرندههای مفصلی تأمین میشود و در این صورت حس وضعیت در انسان بسیار ضعیف میشود. آورانهای پوست نیز در حس عمقی دخیلند زیرا حرکت مفصل باعث تغییر شکل پوست روی مفصل میشود و موجب میشود که پایانههای موجود در پوست فعال شوند در حقیقت میزان وسیعی از گیرندههای پوست در حین حرکت ارادی فعال میشوند. همچنین وقتی حس لمس تحریک میشود حس وضعیت افزایش مییابد بهطور کلی آورانهای عضله و شاید ارگان تاندونی گیرندههای اولیه حس عمقی هستند و بهنظر میرسد که حس وضعیت مفصل در درجه اول از گیرندههای عضله و تاندون تامین میشود و در مرحله بعد از ساختمانهای کپسولی لیگامان و پوست و بافتهای زیر پوست نشأت میگیرد. همچنین میتوان به فعالسازی گیرندههای حسی عمقی آمادهسازی نرونهای حرکتی در گروهی از عضلات و مفاصل برای انجام حرکت افزایش هماهنگی و یکپارچگی واحدهای حرکتی هم انقباضی عضلات همکار و افزایش بازدارندگی عضلات مخالف اشاره 9 و همکاران 6336(. علاوه بر آن این تمرینها کرد )مارش موجب انقباض همزمان عضلات اطراف مفاصل شده که خود در بهبود کنترل ثبات مفصل و حفظ پاسچر صاف دارای اهمیت زیادی است. برای کنترل عصبی عضلانی بخشهای مختلف بدن در داخل زنجیره حرکتی وجود حس عمقی ضرورت دارد از اینرو در حین انجام فعالیتی که در آن تحمل وزن توسط اندام تحتانی مورد نیاز است عضلات و مفاصل باید بتوانند بهطور همزمان و سینرژیک با یکدیگر کار کنند. بنابراین تمرینهای عصبی عضلانی با بکارگیری 8. Marsh 1. Eric 2. Gioftsidou 3. McHugh 4. Verhagen 5. Riemann 6. Robert 7. Delahunt

14 پژوهش در توانبخشي ورزشي دوره 1 شماره 6 پاییز و زمستان 7131 عضلات پا مچ زانو و ران فشارها و نیروهای طبیعی بر تمام مفاصل داخل زنجیره حرکتی را اعمال نموده و به نظر میرسد که برای بهبود کارایی حس عمقی بسیار مفید باشد و از طرفی فعالیتهای عصبی عضلانی با استفاده کاربردی از حرکات چند مفصلی و چند وجهی فیدبک پروپریوسپتیو ارسالی از اجسام پاسینی پایانههای رافینی اجسام گلژی- مازونی ارگانهای تاندونی گلژی را هماهنگ میسازد )فراهانی 5093(. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که 9 هفته تمرینات تقویت حس عمقی در مفصل مچ پای مردان فوتبالیست میتواند خطای حس عمقی را در این افراد کاهش دهد. با توجه به نتایج این تحقیق میتوان به کادر فنی و پزشکی تیمهای فوتبال پیشنهاد کرد تا جهت کاهش هرچه بیشتر آسیبهای ورزشی از این تمرینات در برنامه تمرینی تیمها استفاده شود. همچنین به محققان پیشنهاد میشود در مطالعات آینده پس از اتمام جلسات تمرینی پیگیری صورت گیرد تا تداوم اثر تمرینها در بهبود حس عمقی نیز مورد بررسی قرار گیرد. همچنین پیشنهاد میشود اثر کوتاه مدت تمرینات تقویت حس عمقی پس از یک جلسه ورزش نیز مورد بررسی قرار گیرد. References Blackburn, J.T., Prentice, W.E., Guskiewicz, K.M., Busby, M.A. (2000). Balance and joint stability: the relative contributions of proprioception and muscular strength. Journal of Sport Rehabilitation, vol. 9, no. 4, pp. 315-328. Comprehensive warm-up programme to prevent injuries in young female footballers: cluster randomised controlled trial. Bmj, 337. Daneshjoo A, Mokhtar AH, Rahnama N, Yusof A. (2012). The effects of comprehensive warm-up programs on proprioception, static and dynamic balance on male soccer players. PLoS One; 7(12) e51568. Delahunt, E. (2007). Neuromuscular contributions to functional instability of the ankle joint. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 11(3), 203-213. Drawer, S., & Fuller, C. W.(2000). Evaluating the level of injury in English professional football using a risk based assessment process. British journal of sports medicine, 36(6), 446-451. Eils E, Schröter R, Schröder M, Gerss J, Rosenbaum D.(2010).Multistation proprioceptive exercise program prevents ankle injuries in basketball.med Sci Sports Exerc. 42(11): 2098-105. Gioftsidou, A., Malliou, P., Pafis, G., Beneka, A. (2012). Tsapralis, K., Sofokleous, P.,... &Godolias, G. Balance training programs for soccer injuries prevention. Journal of Human Sport & Exercise, ISSN 1988-5202. Hrysomallis C. (2008). Preseason and midseason balance ability of professional Australian footballers. The Journal of Strength & Conditioning Research; 22(1):210. Jafarnejad, K.H. (2010). Establishing of balance norm for guidance level boy student of guilan province. Master s thesis, University of Guilan. Loes M, Dahlstedt L, Thomee R. (2000). A 7 year study on risks and costs of knee injuries in male and female youth participants in 12 sports. Scandinavian journal of medicine & science in sports; 10(2): 90-9. McHugh, M. P., Tyler, T. F., Mirabella, M. R., Mullaney, M. J., & Nicholas, S. J. (2007). The effectiveness of a balance training intervention in reducing the incidence of noncontact ankle sprains in high school football players. The American journal of sports medicine, 35(8), 1289-1294. Mohammadi, F. (2007). Comparison of 3 preventive methods to reduce the recurrence of ankle inversion sprains in male soccer players. The American journal of sports medicine: 35(6), 922-926. O'Connor BL, Vilensky JA. (2003). Peripheral and central nervous system mechanisms of joint protection. American journal of orthopedics (Belle Mead, NJ); 32(7): 330-6. Prentice, William E. (1380). "Rehabilitation techniques in sports medicine." Translated by Mohammad Farahani, Tehran, Servadpublication. 186-188. Rahnama, N., Reilly, T., & Lees, A. (2002). Injury risk associated with playing actions during competitive soccer. British Journal of Sports Medicine: 36(5), 354-359. Rajabi R, Karimi M. (1391). appliance and of determining the reliability new instrument of Iranians to measure the ankle joint proprioception. Journal of Sports Medicine, 12: 43-52. (In Persian). Riemann BL, Lephart SM. (2002). The sensorimotor system, part I: the physiologic basis of functional joint stability. J Athl Train; 37(1):71-9. Riemann, B. L., Caggiano, N. A., & Lephart, S. M. (1999). Examination of a clinical method of assessing postural control during a functional performance task. Journal of Sport Rehabilitation, 8, 171-183. Roberts D, Ageberg E, Andersson G, Fridén T. (2003). Effects of short-term cycling on knee joint

19 تأثیر هشت هفته تمرین عصبي عضلاني بر حس عمقي مفصل... proprioception in healthy young persons.am J Sports Med; 31(6):990-4. Sadeghi H, Ghasemi B, Moradi M, Rahnama N. (2015). Comparison the effect of close kinetic chain and PNF training on static and dynamic balance in male elderly 60 to 80 years old. Journal Research in Sport Rehabilition. 2(3): 57-65. Shahrjerdi SH, Golpayegani M, Ghadiri y. (2015). Investigate the effect of proprioception training on knee joint position sense in athletes with genu varum. Journal Research in Sport Rehabilitation. 2(3): 63-77. SHirazi Z, SHafaei R, Afarnadide M. (2014). Investigate the effect of balance exercises on the knee and ankle joint proprioception and balance time on one foot in Healthy Female Students. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences.10 (4): 289-298. Soligard, T., Myklebust, G., Steffen, K., Holme, I., Silvers, H., Bizzini, M. & Andersen, T. E. (2008). Verhagen E, Bobbert M, Inklaar M, van Kalken M, van der Beek A, Bouter L, van Mechelen W. (2005). The effect of a balance training programme on centre of pressure excursion in one-leg stance. ClinBiomech (Bristol, Avon), 20(10): 1094-100. Zaree, M. (2012). FIFA effect of heatdamage on yong male iran football players performance. Ph.D thesis-theran university school of physical Education. [In persian] Zazulak BT, Hewett TE, Reeves NP, Goldberg B, Cholewicki J. (2007). The effects of core proprioception on knee injury. The American Journal of Sports Medicine; 35(3): 368-73.